Waar komt jouw verhoogde interesse vandaan voor de Nederlands-Indische geschiedenis?

Indonesië is verankerd in onze cultuur. Vier eeuwen lang zijn er tussen Nederland en het voormalig Nederlands-Indië betrekkingen geweest die hun sporen hebben nagelaten.

Ik ben de kleindochter van een Chinees-Indonesische vrouw. Zij ontmoette voor de Tweede Wereldoorlog mijn opa die in 1939 naar Nederlands-Indië kwam als KNIL-militair. Na de onafhankelijkheidsverklaring van Indonesië moest mijn grootmoeder in 1952 samen met man en inmiddels 3 kinderen, waaronder mijn moeder, gedwongen haar moederland verlaten.

Mijn grootvader heeft als krijgsgevangene aan de Birma Spoorlijn moeten werken en is daarna via hell-ships naar verschillende andere Japanse kampen gebracht, deze oorlog en de hieraan gekoppelde traumatische ervaringen heeft hem voor de rest van zijn leven getekend. Over de gevoelens en de gevolgen welke dit heeft gehad voor mijn gehele familie werd niet gesproken, het was een stilzwijgend verlies.

Dit heeft mijn interesse naar het tropische en mystieke land met een lang koloniaal verleden aangewakkerd. Ik werd nieuwsgierig naar het leven van Nederlands-Indië hoe het voor de oorlog geweest moest zijn, toen mijn grootmoeder daar opgroeide maar ook hoe het moet zijn geweest voor mijn grootvader om uit een koud Nederland in zo’n magisch land aan te komen.

Hoe is de serie Silent Loss tot stand gekomen en wat heeft jouw geïnspireerd voor het maken van deze beelden?

Silent Loss is tot stand gekomen tijdens mijn opleiding aan de Fotoacademie, met dit project ben ik in 2019 cum laude afgestudeerd. Hier werd gevraagd een project te kiezen welke dicht bij je hart ligt, om daardoor fotografisch het beste uit jezelf te halen. Voor mij was het toen al snel duidelijk dat het over mijn familiegeschiedenis moest gaan, omdat hier voor mij zoveel emotie en onbekendheid in zat.

Mijn grootste inspiratie is mijn grootmoeder geweest, de herinneringen aan haar vind je terug in mijn fotografie in kleurgebruik en metaforische beelden. Neem bijvoorbeeld het werk met de titel ‘Snowdrops’. Dit beeld staat voor mij voor ontworteling. Hoe mijn grootmoeder ineens weggerukt werd uit haar moederland, waarbij zij haar geboortegrond met geluiden en geuren die zo vertrouwd waren achter moest laten. Het staat voor een diepgeworteld verlangen naar iets dat weg is maar voor altijd herinnerd zal worden.

Daarnaast lees ik veel oud Indische literatuur en hedendaagse literatuur waaruit de geschiedenis van Nederlands-Indië vanuit verschillende standpunten wordt belicht en verteld. Hierdoor is mijn aandacht verder teruggetrokken tot het begin van de komst van de VOC en de koloniale bezetting in de 17e eeuw.

Ben je in jouw proces/zoektocht meer mensen/verhalen tegen gekomen die worstelen met ontheemding of hun Nederlands-Indische identiteit?

Een aantal jaar geleden heb ik Dick Büchel van Steenbergen ontmoet, deze man was net als mijn grootvader KNIL-militair en heeft de atoombom van Nagasaki overleefd. Ook hij heeft na de oorlog zijn thuisland Indonesië moeten verlaten. Pas op 90-jarige leeftijd begon hij zijn ervaringen te delen, wat tot die tijd door hem ook stilzwijgend verzwegen werd.
Verder heb ik vriendinnen en daaraan gerelateerde vrouwelijke familieleden geïnterviewd die de oorlog in Nederlands-Indië en gevangenschap in de Japanse Interneringskampen hebben meegemaakt. Je merkt in deze generatie, dat er meer openheid begint te komen maar in de verhalen vaak slechts een tipje van de sluier wordt opgelicht.

Heb je clair-obscur specifiek voor deze serie gebruikt of is het een onderdeel van jouw fotografie stijl?

In mijn fotografie wil ik verlies en gemis uitbeelden en de pijn verzachten. Door gebruik van het contrast tussen licht en donker creëer ik een schemergebied. Dit schemergebied staat voor mij tussen herinneren en vergeten.

Wat was voor jou de grootste uitdaging voor het creëren en publiek maken van dit persoonlijke werk?

Omdat ik mijn beelden puur instinctief op gevoel en herinnering maak was het voor mij erg spannend hoe hierop gereageerd zou worden vanuit de Indische gemeenschap. September 2021 had ik mijn eerste solo-expositie bij Bildhalle Amsterdam en vervolgens in datzelfde najaar vanuit Bildhalle exposities bij Unseen, Photo London, Photo Basel en PAN Amsterdam. Ik ben hierbij zelf zoveel mogelijk aanwezig geweest om juist de reactie van mensen te zien en te horen. In Nederland heb ik toen meerdere mooie gesprekken gehad met mensen die niet direct het verhaal achter de beelden kenden en mij vroegen “Waarom raakt jouw fotografie mij zo, er zit een herkenning in maar ik kan niet meteen achterhalen waarom”. Wanneer ik vervolgens vertelde dat de serie gaat over mijn familiegeschiedenis, kwam vaak bij diegene een emotie los. En raakten ze zelfs tot tranen toe geroerd, omdat de herkenning hierin voor hem of haar direct duidelijk werd.

De laatste jaren is er meer aandacht voor de Nederlands-Indische geschiedenis, wat was voor jou de belangrijkste reden om deze serie te maken?

De belangrijkste reden om deze serie te maken was dat ik deze pijnlijke geschiedenis in poëtische beelden wilde neerzetten om hiermee in eerste instantie voornamelijk mijn familiegeschiedenis bespreekbaar te maken binnen mijn eigen familie. De pijn en het verdriet waarmee mijn moeder en haar generatie zijn opgegroeid hoop ik met de schoonheid van mijn werken draaglijk te maken.