Interview Judith Quax

Sinds 2007 onderzoekt en fotografeert Judith Quax migratie van Senegal naar Europa. Haar eigen leven is er sterk door beïnvloed: de vader van haar zoon is Senegalees. Hij woont in New York en het grootste deel van haar schoonfamilie woont in Dakar. Steeds meer betrekt zij haar eigen leven bij haar werk. Judith Quax reisde in 2014 samen met haar vierjarige Nederlands-Senegalese zoon Noah in een oude Mercedes classic naar Dakar via Frankrijk, Spanje, Marokko, Westelijke Sahara en Mauritanië, in tegengestelde richting van de migratiestroom. In de auto monteert Quax een camera waarmee ze de hele weg van Amsterdam naar Dakar vastlegt. In deze film richt zij zich op de verbinding tussen Europa en Afrika. Ze neemt de verhalen mee, maar ook letterlijk bagage, foto’s en videomateriaal voor families op beide continenten.

© Judith Quax
© Judith Quax

In welk opzicht heeft de Dakar reis met Noah jouw kijk op het leven beïnvloed?  

“Ik vind dat we ongelofelijk bevoorrecht zijn in Nederland. Noah en ik kunnen vrij over de wereld reizen, terwijl Noah’s vader en veel andere Senegalese familieleden gebonden zijn aan één plek. Met zijn perspectief als kind legt Noah haarscherp bloot wat aan basis ligt van de migratieproblematiek: “Mama, zijn we nu in Dakar of in Europa?” En “waarom kan papa niet reizen met zijn paspoort?” Ik leerde dat het gevoel van thuis-zijn niet persé verbonden is met ‘roots’. Wie je bent wordt door zoveel factoren bepaald, waarvan afkomst er één is. Een mens heeft zoveel identiteiten in zich, die bovendien niet vaststaan maar in beweging zijn. Voor kinderen zoals Noah gaan verschillende identiteiten moeiteloos samen. Uiteindelijk lijken we allemaal meer op elkaar dan we denken.”

Hoe en waarom ben je op het idee gekomen voor ‘Voyage a Dakar’?

“Mijn zoon heeft een Senegalese vader en ik wil hem bekend maken met zijn Senegalese roots. Ik wilde de afstand voelbaar maken, en de verandering van het landschap zichtbaar maken. Ik wilde onderweg logeren bij Senegalese familie en vrienden en hun dromen, herinneringen, verlangens, dromen, herinneringen, identiteit, familiebanden, culturen. Al tien jaar lang wilde ik de overland reis maken met een oude Mercedes, dwars door de Sahara, naar Dakar. Maar het kwam er niet van. En toen viel alles op zijn plek: ik zag bij een Mercedes garage in Amsterdam Noord een prachtige woestijnzand kleurige Mercedes staan. Noah was bijna vijf en zou leerplichtig zijn waardoor we niet meer lange tijd op reis konden zijn, mijn werk is steeds persoonlijker geworden in de loop der jaren en ik durfde het aan om dat te filmen en te fotograferen.”

Een mens heeft zoveel identiteiten in zich, die bovendien niet vaststaan maar in beweging zijn.

Zijn er momenten geweest dat je je onveilig hebt gevoeld tijdens de reis? En heb je met de auto pech onderweg gehad en hoe heb je dat toen opgelost? 

“Ja…toen we van de Westelijke Sahara Mauretanie binnen reden, dat was een soort niemands land met autowrakken, kapotte televisies, geen duidelijke weg. We werden meteen belaagd door mensen die geld wilden wisselen, verzekeringen wilden aansmeren, gids wilden zijn. En toen raakten we steeds verder van de begaanbare weg, duidelijk de verkeerde kant op. De auto schraapte over de rotsbodem en toen kwam er een auto die ons wilde helpen, die ons de weg zou wijzen, maar toen we erachter reden zag ik dat er geen kentekenplaat op de auto zat en dat het dus niet pluis was…. We zijn toen achter vrachtwagens aangereden, maar het werd al donker en het douanekantoor was eigenlijk al dicht. We moesten de nacht in dat enge niemandsland doorbrengen. Toen ben ik het kantoor van de douane directeur binnengestapt en heb half huilend gesmeekt of hij ons door kon laten. Uitgelegd dat ik niet als vrouw alleen met mijn zoon van vier op die plek de nacht door kon brengen. We mochten toen door, maar het was pikdonker. Terwijl ik had beloofd aan familie en vrienden om niet alleen in het donker te gaan rijden. De truck die voor ons reed stopte, en ik vroeg me af waarom…. Toen zag ik – aangelicht door de lampen van de truck – dat er een hele groep kamelen de weg overstak. Wel honderd, met babykamelen erbij. Dat was het meest enge, maar tegelijk ook het meest magische moment van de reis.”

Zou je in de toekomst nog eens zo’n lange reis met je zoon willen maken? 

“Ja heel graag! We hebben vorig jaar een half jaar in Senegal gewoond, op een eiland vlak voor de kust van Dakar. Ik deed onderzoek en Noah ging naar school. Dat was ook een bijzonder avontuur. En Noah’s vader woont in New York, wie weet gaan we daar nog eens voor langere tijd naartoe, of dat we daar een road trip maken. Ook vond ik de Sahara heel mooi, misschien dat we in Marokko of Mauretanie nog eens een mooie woestijnreis maken.”

Het hele interview met Judith Quax is te lezen in Kiekie no.31 The Storytelling Issue.

Lees ook

07.08

INTERVIEW Fatima Essahsah

03.04

De shortlist van de Palm* Photo Prize 2024

01.04

Ilias Bardaa en zijn visuele ode aan de Maghreb en Amazigh Gemeenschap