Interview Jan Dirk van der Burg

Jan Dirk van der Burg is sinds 2018 onze huidige Fotograaf des Vaderlands, naast zijn fotografie mag hij ook graag filmen en maakt hij foto-comedy waarmee hij onder andere het theaterfestival De Parade stond. Jan Dirk heeft op de school voor journalistiek de richting fotografie gekozen en daarna het vak niet meer losgelaten. Door uitvoerig onderzoek naar zijn onderwerpen weet Jan Dirk met zijn documentaire fotografie alledaagse taferelen tot kunst te verheven. Ter afsluiting van zijn ambtsperiode als Fotograaf des Vaderlands is er een overzichtstentoonstelling in het Nederlands Fotomuseum van zijn bijzondere fotografie-oeuvre dat hij de afgelopen 3 jaar heeft opgebouwd.

Wilde je altijd al fotograaf worden of hoe is dat tot stand gekomen?

Nee, ik wilde eerst ‘iets met geschiedenis’. Het plan was om daarna schrijvend journalist te worden. Op de School voor Journalistiek heb ik voor het eerst ‘Differentiatie Fotojournalistiek’ gevolgd en drie maanden later ben ik stage gaan lopen bij de Apeldoornse Courant. Ik kon er toen nog geen hout van, maar in de praktijk leer je het snelst.

Het tot je nemen van fotografie is vaak een vrij statische aangelegenheid, hoe kwam je op het idee om dit naar het theater te brengen?

In 2018 had ik een ansichtkaartenbox gemaakt van bordelen en parenclubs bij het ochtendgloren, ‘Morning Glory’. Op de achterkant stonden teleurgestelde recensies van klanten die daar ooit waren geweest en die ben ik bij de boekpresentatie gaan voordragen op piano muziek die componist Flavia Faas had gemaakt. Dat werkte eigenlijk het allerbeste, beter dan de foto’s op zich. Toen dacht ik, ik maak natuurlijk boeken of foto’s omdat ik dat heb aangeleerd, maar het presenteren vind ik eigenlijk het allerleukste. Toen zijn we samen een Parade voorstelling gaan maken in 2018 en daaruit is veel meer voortgekomen. In een theatervorm kan je ook hele andere dingen doen met fotografie, omdat je de kijker naar iets anders toe kan praten. Een goede foto voor in de krant is echter niet per se een goed werkend beeld voor in een theater.

Het zijn vaak mensen die zichzelf niet echt speciaal vinden, maar dat vind ik er nu juist zo leuk aan.

Wanneer wordt een dagelijks onderwerp, zoals systeemplafonds, voor jou interessant om je in te verdiepen en daar een project aan te wijden?

Ik vind mijn onderwerpen het liefst niet in de uitzonderlijkheid, maar kijk naar wat heel vaak voorkomt en stel dan de hamvraag: waarom? Dat de kijker het onderwerp zelf al heeft gezien, maar het niet als foto-onderwerp heeft gezien is voor mij een veel leuker uitgangspunt.

Wat betekende het voor jou toen je werd aangewezen als ‘Fotograaf des Vaderlands’ en werd deze titel voorheen niet eerder overgedragen?

Een feestelijk gebeuren. Het is ook een beetje een plechtige benaming, dus ik had enorm zin om ook een beetje tegen te kleuren. Ik heb een sjerp gekocht bij de draf- en rensportwinkel en heb zelf een intocht georganiseerd met een fanfare. Ik heb geprobeerd om dingen te doen in mijn ambtstermijn die dicht bij mijn eigen blik op het leven liggen. In het najaar wordt er een nieuwe Fotograaf des Vaderlands benoemd, dan zit mijn termijn erop. Normaliter is het voor 2 jaar, maar mij was gevraagd om wat langer aan te blijven vanwege corona.

Je onderwerpen zijn vaak onontdekte ‘Man Bijt Hond’-achtige pareltjes, waar vind je deze mensen en ben je daar veel tijd aan kwijt?

Vooral voor mijn rubriek in Volkskrant Magazine probeer ik wel een beetje weg te blijven bij mensen die zichzelf al een enorme paradijsvogel vinden. Ik ga vaak naar bijeenkomsten van niche-hobby’s, dorpsfeesten, maar kom ook veel mensen spontaan tegen op straat. Het zijn vaak mensen die zichzelf niet echt speciaal vinden, maar dat vind ik er nu juist zo leuk aan. De research om leuke bijeenkomsten te vinden heeft mij onderhand wel aardig wat dagen uit mijn leven gekost, maar ik kan het helaas niet uitbesteden, dat werkt simpelweg niet.

Wat is voor jouw het project waar je het meest trots op bent?

Ik denk mijn laatste boek, Typisch Nederland, een soort Gouden Gids met series van ongewoon alledaags Nederland. Er staan geheel tegen mijn gewoonte in nauwelijks mensen op, maar je valt toch van de ene verbazing in de andere. Om een keer op deze manier te werken is heerlijk om te doen. Veel voortuintjescultuur, klikoleven of HOME-lettergebruik. Binnen de eenvormigheid altijd weer het unieke aspect opzoeken, daar ben ik eigenlijk nooit mee klaar. Maar dan is het fijn om een deadline te stellen. Dan komt er een boek en dan is het klaar. Dat moet ik echt doen anders wordt het maniakaal.

De tentoonstelling Typisch Nederland is nog t/m 30 oktober 2022 te bezoeken in het Nederlands Fotomuseum. Wil je meer zien van Jan Dirk? Klik dan hier voor zijn website.

Lees ook

03.04

De shortlist van de Palm* Photo Prize 2024

01.04

Ilias Bardaa en zijn visuele ode aan de Maghreb en Amazigh Gemeenschap

25.03

Over beeldvorming en identiteit, een interview met fotograaf en onderzoeker Cigdem Yuksel